Tarım ve Orman Bakanlığı tarafından 22 Ağustos 2024 tarihinde “İşlenmeyen Tarım Arazilerinin Tarımsal Amaçlı Kiraya Verilmesine İlişkin Yönetmelik” yayınlandı.
Öncelikle belirtelim ki u yönetmelik Tarım ve Orman Bakanlığı bürokrasisinin “icadı”. değil.
Osmanlı’da uygulanan ve uygulaması da günümüz şartlarına uygulanmış olan diğer adı “Levent Akçesi” olan ve devlete ait tarım arazilerinin iki yıl üst üste ekilmemesi halinde başka birine kiralanan “halı” yani boş arazilerle ilgilidir.
Çiftbozan akçesi, Fatih Sultan Mehmet döneminden itibaren Kanunnamelerde (yasal düzenlemeler) yer almış ve 1858 Arazi Kanunnamesi'ne kadar yürürlükte kalmıştır.
17. yüzyılın ortalarına kadar şeyhülislam tarafından onaylanması nedeniyle, Osmanlı âlimleri arasında bu Çiftbozan düzenlemelerine karşı çıkan olmamış, Tımar sisteminin ciddi şekilde bozulması ve köylülere yönelik baskının artması nedeniyle, "çift bozan" ve "cebrî ikamet" tedbirlerine yönelik eleştiriler olmuştur.
Tarım Ve orman Bakanlığının bu yönetmeliği “Hazinenin özel mülkiyetinde veya devletin hüküm ve tasarrufu altında bulunan tarım arazileri hariç olmak üzere, mülkiyeti gerçek veya tüzel kişilere ait olup üst üste 2 yıl süreyle işlenmeyen tarım arazilerinin, arazinin vasfının değiştirilmemesi ve kiralayan tarafından tarımsal üretimde kullanılması şartıyla adı geçen ve işlenmeyen arazilerin Bakanlıkça sezonluk olarak kiraya verilmesini kapsamaktadır.
Bu yönetmeliği komisyonlar uygulayacak; Kiraya verilecek arazilerin tespiti amacıyla il ve/veya ilçe müdürlüğü bünyesinde “Arazi Tespit Komisyonu” oluşturulacak. Arazi Tespit Komisyonu Tarım ve Orman İl Müdürlüğünde il müdür yardımcısı veya şube müdürü, ilçe müdürlüğünde ilçe müdürü başkanlığında oluşacak, Komisyon, başkan dahil toplam 5 asil 2 yedek üyeden oluşacak.
Her zaman olduğu gibi mesleki örgütler,(Ziraat Odaları, Üretim Kooperatifleri vs.) bu komisyondan dışlanmış durumda.
Yönetmelik gereği “Komisyon” üyelerinden en az 3’ü il/ilçe müdürlüğü teknik personeli veya ilgili kamu kurum ve kuruluş personelinden olmak üzere diğer üyeler muhtarlardan seçilecektir.Bakanlık sivil toplumun karar mekanizmasında olmasını kabul etmemektedir.
Komisyon üyeleri, kadastro parsel verileri, uydu görüntüleri, coğrafi bilgi sistemleri, diğer kamu kurumlarından elde edilecek verileri kaynak kabul etmektedir.
Diğer ikinci bir yanlış ise “1 Eylül tarihi ile bölgelere göre değişen hasat dönemi dikkate alınarak en geç takip eden yılın 31 Ağustos tarihine kadar olan süre dikkate alınır.” Maddesinde yer almakta.
Bu maddeye göre 31 Ağustos tarihinden sonra gerçekleşecek hasatlarda kiralayanın hakları korunmamaktadır.
Doğrusu ise nasıl iki yıl üst üste boş bırakıldı ise kiralayan da “iki yıllık kira hakkına sahip olmalı ve ikinci yılsonunda hasat kaldırılması ile ilgi alınan “taahhüt” dikkate alınarak kiralama süresi belirlenmelidir.
Ayrıca ilçenin bulunduğu tarım coğrafyasında ürünlerin son hasad tarihleri kira bitiş tarihi olarak ele alınmalıdır.
