Aydın 102 yıl önce düşmandan kurtarıldı. Mustafa Kemal Atatürk’ün Samsun’a çıkışından 8 gün sonra işgal edilen Aydın ve ilçeleri düşmana teslim olmadı ve 3 yıl süren direniş 7 Eylül 1922’de zaferle sonuçlandı.
Düşman askerlerinin kaçarken ateşe verdiği yüzlerce bina günlerce yandı.
Aydın, 1. Dünya Savaşı’nda 27 Mayıs 1919’da Yunanlılar tarafından işgal edilmişti. 3 yıllık mücadele sonucunda 7 Eylül 1922 yılında düşman işgalinden kurtarıldı.
NASIL BAŞLADI ?
Osmanlı, Balkanlar’da kaybettiği ekonomik kayıpları ve toprakları yeniden kazanacağı düşüncesiyle 1914 yılında İttifak Devletleri’nin saflarında yer almaya karar vererek savaşa katıldı.
İtilaf devletleri göz diktikleri toprakları aralarında paylaştılar. Türk toplumunu tarihten silmek için başlangıçta savaşa girmeyen Yunanistan’ı kışkırttılar. Böylece Yunanistan’ı savaşa dahil ettiler. Arnavutluk, Aydın başta olmak üzere İzmir, Manisa, Balıkesir ve Denizli illeri, Kıbrıs adası Yunanlılara verilecek sözü onları iyice şımarttı.
SÖKE’NİN İŞGALİ
Yunanlılardan sonra İtalyanlar da 16 Mayıs’ta Milas üzerinden giderek 17-18 Mayıs’ta Söke’ye girmeyi başardılar. Herkes şaşkınlık içerisindeydi. İtalyan Kumandan Luka meydandaki direğe kendi bayraklarını çaktı ve “Bu bayrak ancak kanla iner” diyerek halka gözdağı verdi.
Vatanseverler Atatürk’le bağlantı kurdu ve eli silah tutanlar aldıkları şifre ile Albay Selahattin Bey ve Binbaşı Saip bey öncülüğünde ulusal güç kurma çalışmalarını başlattı.
AYDIN’A İŞGAL DENEMESİ
Yunanlılar'ın Aydın’a sızmaları, ilk denemelerinde başarılı oldu ve toplamda 33 gün işgal ve zulüm altında kalan Aydınlıları Yörük Ali Efe ve beraberindeki vatanseverler kurtardı.
Yörük Ali Efe ve Teğmen Şerafettin birlikleri Yunan işgaline karşı çetin ve kanlı bir çatışma içindeydiler. Kent merkezindeki Bey Camii minaresindeki makinallı tüfek çok fazla alan kapsıyordu.
Kente doğru ilerleyen Yörük Ali Efe ve beraberindekiler düşman askerlerini vurarak merkezi ele geçirdi. 33 günlük kurtuluş mücadelesi son buldu.
AYDIN’IN İKİNCİ İŞGALİ
İlk denemelerinde başarısız olan Yunanlılar, 3 Temmuz 1919’da Tire ve İzmir’den gelen takviye kuvvetler ile tekrar Aydın’a girmeyi denediler. Yunanlılar, Yörük Ali Efe, Teğmen Kadri Bey ve Binbaşı Şükrü Bey’in milislerinin savunması karşısında ilerleyemediler.
Gece vaktinde Telsiztepe mevzilerinde birleşen milis kuvvetleri Menderes Köprübaşı’na çekilerek Menderes Nehri’nin karşısına geçti. Çiflikburnu önündeki topçuların isabetli atışlarıyla düşman yine bozguna uğradığını farketti. Telsiztepe sırtlarına kadar geri çekildiler. Yörük Ali Efe ve beraberindekiler savunma yaparak geri çekildi. İkinci işgal daha fazla hasara sebep olmuştu.
7 EYLÜL 1922
Bozguna uğrayan düşman acımasızdı. Aydın’ı terk ederlerken yakıp yıktılar. Her yeri harebeye çevirdiler. Kitle kitle katliam oluşturdular. Aydın’ı bırakan Yunanlılar öncelikle Kemer köyünü sırasıyla Serçeköy, İmamköy, Kalfaköy, Domalan, Yılmazköy, Kocagür, Kadıköy, Yeniköy, Ovaeymir, Pınardere, Danışment, Kardeşköy, Çeştepe, Işıklı, Baltaköy, Çiftlikburnu, Umurlu, Köşk, Karatepe, Beyköy, Mezeköy, İncirliova, Gerenkova, Yazıdere, Sınırteke, Kızılcaköy, İkizdere, Acarlar, Hacıaliobası, Karabağ, Osmanbükü, Erbeyli, Sandıklı, Germencik, Alangüllü, Ömerbeyli, Tekin, Hıdırbeyli, Balatçık, Neşetiye, Naipli, Hamitler, Turanlar, Dereköy, Abdurrahmanlar, Çine, Savrandere, Böcek, ve Emiroğlu karakolunu yakıp yıktı.
Ulusal Kurtuluş Savaşımızın kahramanı Şanlı Türk ordusu düşmanın harabeye çevirdiği il topraklarına 5 Eylül 1922 günü ulaştı. Aynı gün Kuyucak ve Nazilli, 6 Eylül'de Söke, 7 Eylül'de de Aydın kurtuldu.
***
7 Eylül Aydın’ın düşman işgalinden kurtuluşunun 102. yıl dönümünü kutluyor, Ulu Önder Mustafa Kemal Atatürk ve silah arkadaşları başta olmak üzere tüm aziz şehit ve gazilerimizi saygı ve rahmetle anıyorum.
Kaynak: Aydın İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü, Yeni Asır, Vikipedia
