Birinci Dünya Savaşı sırasında Anadolu toprakları itilaf devletleri tarafından işgal edilmiş, deyim yerindeyse her yer yakılıp yıkılmıştı. Savaşın en fazla yoğun yaşandığı batı cephesinde İzmir ve Aydın en çok zarar gören illerimiz olmuştu kaçan düşman askerleri bu şehirleri ataşe vermişlerdi. Ölen insanlarımız da cabasıydı. Ardından Avrupa’da başlayan ikinci dünya savaşı sırasında Alman Nazi ordusunun yakıp yıkmadığı ülke ve şehir kalmamıştı. Rönesans ve Reform dönemlerinde inşa edilen ve bazıları ortaçağdan kalma evler, kiliseler, köprüler, evler bombardıman uçakları tarafından yerle bir edilmişti.

***

Aradan geçen zaman içerisinde dünya genelinde savaşlar başladı ve halen devam eden savaşlar var.

1980 yılında başlayan ve 1988 yılına kadar süren İran-Irak savaşında da masum insanlar hayatını kaybetmişti. Öncesinde 60’lı yıllarda Uzakdoğu’da da Tayvan, Tayland, Kamboçya ve Vietnam da da savaşlar yaşandı. Aynı yıllarda Soğuk Savaş devam ediyordu, Sovyetler Birliği Afganistan’ı işgal etmişti. Bunun ardından Amerika Birleşik Devletleri de Afganistan’da yaşanan iç savaşa dahil olmuştu.

90’lı yıllara gelindiğinde dünya yeni bir savaşa şahit olmuştu. 1991 yılının ilk günlerinde Amerika Birleşik Devletleri’nin Irak’ı işgali ve ülkenin lideri Saddam Hüseyin’i devirmesinden bu yana halen ülkede zaman zaman bombalamalar ve roket saldırıları devam ediyor. Bu savaşın etrafa yayılması da kanlı iç savaşlara sebep oldu. Mısır, Suriye, Yemen, Libya, Lübnan, Ürdün, Cezayir gibi ülkelerde halen devam eden kaoslar ve çatışmalar devam ediyor.

***

Arap ülkeleri de en az Avrupa ülkeleri kadar kadim eski şehirlere ve tarihi yapılara sahipler. Suriye kentlerinde Arapların en eski ibadethaneleri, eski şehirleri, han, hamam ve sarayları var. Bu yapılar da aynı Avrupa’da yaşanan yıkımlara uğramış oldu. Arap ülkelerinde şehirler yerle bir oldu, kadim kentler adeta haritalardan silindi. Şehirlerin simgeleri olan bir çok tarihi eser tahrip edildi. Savaşlar insanların canını almakla kalmıyor, var olan ve binlerce yıldır bulundukları kentlere güzellik katan tarihi eserleri de yok ediyor. Şimdilerde Ukrayna-Rusya savaşı yaşanıyor. İzleyebildiğimiz görüntülerde Rusya tarafında tahribat yaşanmazken, Ukrayna’nın bütün kentlerinde binalar yerle bir olmuş. Günümüz modern yapılarının yanı sıra ülkenin geçmişine ışık tutan ve günümüze kadar yaşatılan tarihi binaların bombardımanlarla yok olduklarını görüyoruz. Ukrayna diğer Avrupa ülkeleri gibi modern görünümlü binalara sahip olsa da geri kalan her yer anıtsal niteliğe sahip eserlerle dolu. Savaşları çıkartan insan, insanları öldüren yine insan ve kentleri tahrip ederek yıkan maalesef yine insan… Savaşlardan azat edilmiş huzurlu bir geleceğe sahip olmak dileğiyle.