Tarımla ilgilenen kesimin anlamını pek araştırmadığı ancak sık kullandığı sözcüklerden birisi “marjinal arazi” sözcüğüdür. Bu sözcük genelde tarım dışı alanlar olarak, diğer sektörlerin kullanımına açılabilecek toprak sınıflandırması içinde gösterilmeye çalışılır. Doğrusu bu mu?
Marjinal tarım arazileri, Toprak Koruma ve Arazi Kullanımı yasası hükümlerine göre alanlarla ilgili olarak: Mutlak tarım arazileri, Özel Ürün Arazileri ve Dikili Tarım Arazileri dışında kalan yerel önemi veya yerel ihtiyaçlar nedeniyle tarıma açılmış arazilerdir.
Marjinal arazilerin tarımsal üretim potansiyelleri düşüktür. Arazi eğimi yağışın 640 mm’nin altında olduğu yerlerde %12’den, 640 mm veya üzerinde olduğu yerlerde ise %18’den fazla olup, toprak derinliği 50 cm’den daha az özelliktedirler.
Bu arazilerde yetiştirilen bitkilerden elde edilen verim genellikle yöre ortalamasının altındadır.
Bu araziler klasik sulama metotları ile sulamaya uygun olmayıp kontrollü ileri sulama teknikleri kullanılarak sulu tarım yapılabilir.
Marjinal araziler, tarımsal bütünlüğün bozulmaması için yaygın olan önemli tarım arazisi olarak kabul edilir.
Tarım dışı kullanım izinlerinde bu araziler için hazırlanan toprak koruma projesi ile tarımsal bütünlüğe olan olumsuz etki kaldırılıyorsa izin verilir yoksa verilmez.
Özellikleri itibarıyla tarımsal bütünlüğü olmadığı için ekonomik olarak tarımsal üretim yapılamayan ve/veya tarım dışı kullanılan araziler içerisinde kalmış; 2 hektardan az mutlak tarım arazisi veya özel ürün arazisi, 0,5 hektardan az dikili tarım arazileri ve 0,3 hektardan az örtüaltı tarım arazisi önemli tarım arazisi olarak kabul edilmez.
Tarım dışı kullanım izinlerinde yerel önemi gözetilerek marjinal alan gibi değerlendirilebilir.
Toprak Koruma Kurulunun çalışma usul ve esaslarına ilişkin olarak büyük ova koruma alanı dışındaki tarımsal amaçlı yapılar ile arazi etüt raporunda tarımsal kullanım bütünlüğünü ve arazi toplulaştırma projesi bütünlüğünü bozmadığı tespit edilen kuru marjinal tarım arazileri için gerçek ve tüzel kişiler tarafından yapılan tarım dışı amaçlı kullanım talepleri Kurul gündemine alınmaz, valilikler tarafından değerlendirilerek sonuçlandırılır.
Tarımsal amaçlı arazi kullanım plan ve projelerinin hazırlanmasına ilişkin olarak tarım dışı alanlarda ve marjinal tarım arazilerinde; sahiplerince arazi özelliklerinin iyileştirilmesi, muhafaza ve geri kazanımına yönelik projeler, toprak koruma projesi olarak kabul edilmeyip ıslah amaçlı hazırlanan projeler olarak değerlendirilir.
Islah amaçlı projeler, Ziraat Mühendisleri Odası tarafından düzenlenen eğitim sonucu sertifika almış ve Ziraat Mühendislerinin Görev ve Yetkilerine İlişkin Tüzüğün yetki verdiği mühendislerce hazırlanır, toprak koruma kurulu tarafından değerlendirilerek uygulanıp uygulanmayacağına karar verilir, uygulanıp uygulanmadığının takibi ve denetimi valilikler tarafından yapılır.
Kısacası marjinal araziler düşük verimli,işlemesi zor tarım sahalarıdır. Toprak Koruma ve Arazi Kullanımı yasasına tabi olup “yağma” edilecek alanlar olmayıp düzenlenerek daha yüksek verim elde etme imkanı olan –şu anda tarımsal üretim yapılmasa da-potansiyel tarım arazileridir.
Kaynak: Tarım Ve Orman Bakanlığı, Tarımsal Üretim Planlaması Grubu Çalışma Belgesi.
