Amerika Washington Post Gazetesi geçtiğimiz hafta ortasında yayınladığı bir haberde, Başkan Donald Trump’un Rusya Dışişleri Bakanı Sergei Lavrov’a IŞID hakkında son derece gizli bilgiler paylaştığını yazdı.
Washington Post Gazetesi iddiayı içeren haberini halen görevde olan ve eski ABD’li yetkililerinin verdiği bilgilere dayandığını bildirdi. Gazete gizli bilgilerin ABD’ye bir müttefiki tarafından verildiğini ancak bu ülkenin ABD’ye bilgileri Rusya ile paylaşma izni vermediğini belirtti. Gazete bilgileri Lavrov’a geçen hafta içinde oval ofisteki görüşmede verdiğini iddia etti. Bunun üzerine Trump’un ulusal güvenlik danışmanı McMaster haberin yalan olduğunu savundu. Ancak daha sonra bir açıklama yapan Başkan Trump; geçen hafta Beyaz Saray’da Lavrov ve Rus Büyük elçisi ile görüşmesi sırasında terör örgütü IŞID hakkında çok gizli bilgileri açıkladığı iddialarına… Bunu yapmaya mutlak hakkı olduğunu bildirdi.
Washington Post’un ortaya attığı iddia ABD başkentini karıştırdı. Trump’un Rusya ile bilgi paylaşamının, ABD’ye bu bilgileri veren müttefike zarar verebileceği düşünülerek, CIA ve Ulusal Güvenlik Dairesinin ilgili müttefik ülkeye zarar gelmemesi için tedbir alınması istendi.
Olay ABD için, büyük bir skandal. Bu skandalın bir de ekonomi ayağı var ki, iki satır yazıyla anlatılacak gibi değil. Trump’ın koltuğunu sarsan bu kriz, küresel piyasalarda panik yarattı. Riskten kaçış Türk piyasalarına da darbe vurdu.
Hani dolar referandumdan sonra düşecek ve Türk lirası değer kazanacaktı? Yaşanabilecek krizler hiç hesaba konmadı ve tam tersi oldu. Türk lirası değer kaybederken, dolar kuru yüzde 2 yükselerek 3.64 seviyelerini test etti.
Başkan Trump’ın koltuğunu sarsan krizi ele aldığımızda bir Başkan böyle bir hatayı nasıl yapar diye insan derin derin düşünüyor.
Yaptığı bu hata yüzünden koltuğunu da bırakmak zorunda kalabilir. Olayın bir de ekonomik boyutu var. ABD’de dolar düşüyor da Türkiye’de niye yükseliyor? Trump, eski FBI Başkanı Jame Comey’den eski ulusal güvenlik danışmanı Micheal Flynn hakkındaki soruşturmayı erdirmesini istediği yönündeki bilgiler, yatırımcıların Trump iktidarına kuşkuyla bakılmasına neden oldu.
Türkiye’de böyle bir olay yaşansa kimsenin ruhu duymaz ve hiç önemsenmez. Ama Başkan Trump’ın olayı kapatın derecesine bir teklifte bulunması “Başkanın adaleti engelliyor” anlamına geldiği için, Amerika ve dünya piyasalarında büyük bir krizin yaşanmasına neden oldu.
Bu olay yaşanmasaydı, Amerikan Merkez Bankası (FED) faiz artırımı yaptığında dolar kuru yine artacaktı. Ama Başkan Trump’ın Comey’i kovması bardağı taşıran son damla oldu. Washington Post’un haberi bu olaydan sonra yayınlandı. ABD’de yaşanan kriz, bir anda küresel piyasaları da vurdu. En büyük olumsuz etki, Türkiye ve Güney Amerika’da meydana geldi. İstanbul menkul kıymetler borsasında hisse senetlerinde büyük düşüşler meydana geldi.
Trump’ın suçu neydi? Reuters Ajansı Trump’ın danışmanlarının en az 18 kez Rus yetkililerle görüştüğünü iddia etti. Söz konusu bağlantıları ve iddialar arasında telefon kayıtları ve elektronik postalar bulunuyor.
Yani sözün kısası Trump, müttefiklerden bile gizlenen IŞID ile ilgili gizli belgeleri, Rusya ile paylaştı. Ama hata yaptığını anlayınca James Comey’den “En kısa zamanda belgeleri bana getir” dedi. Ama Gomey emre itaat etmediği için kovdu ve Trump bu davranışı ile krizin fitilini ateşledi. Artık son günlerde Başkent Washington’da başkan Trump’un demokratlar, azil sürecinin başlatılması için başvuracaklarını ilan ettiler. İlk kez bir Cumhuriyetçi kongre üyesi azil ihtimalini dışlamadı.
Anayasaya göre, Başkan Trump, vatana ihanet, rüşvet gibi vahim bir suçlama ile karşı karşıya bulunuyor. Adalet Bakanlığı ise Rusya’nın seçimleri etkilediği iddialarıyla ilgili soruşturmanın başına eski FBI Direktörü Robert Mueller’in iddialar ve bununla ilişkili konular hakkındaki soruşturmayı yürütmek üzere özel yetkili savcı olarak atandığını duyurdu. Atamaya ilişkin olarak Rosenstein, “Kararın suç işlendiğine dair bir bulgu veya herhangi bir yargılamanın kesinleştiği demek değil, böyle bir kanıya varmadım. Verdiğim karar olağandışı koşullar, halkın konu ile ilgili merakı, bu soruşturmayı nermol hiyerarşi zincirinden belirli ölçülerde bağımsız olacak bir kişinin yetkisine bırakmaktır” dedi.
Bu arada Trump tarafından görevine son verilen eski FBI direktörü James Comey’in görevinden uzaklaştırılmakla ilgili konuşması için kongreden iki ayrı davet aldı.
TRUMP’IN KOLTUĞU TEHLİKEDE
Bundan sonraki süreçte ABD Trump’la devam eder mi? Devam edip etmeyeceğini bilemiyorum. Ama bana eder gibi geliyor. Çünkü cumhuriyetçilerin kontrolündeki kongre Trump’ı kolay kolay yüce divana göndermez.
Ancak olayın neresinden bakarsanız bakın Trump yüce divana gitse veya gitmese bundan sonraki dönemde çok sıkıntılı süreçler yaşayacağı tahmin ediliyor. Trump hata yapmaya çok meyilli bir devlet yöneticisi. Ama Amerika yapılan hataları örtme eğiliminde olan bir ülke değildir. Çünkü orada adalet mekanizması çok sağlıklı işlemektedir.
Trump göreve geldiği günden beri birçok yanlışlığa imza attı. Ama her seferinde hatalara hiç göz yummayan devlet kurumlarının engellemeleriyle karşı karşıya geldi. ABD’de kuvvetler ayrılığı prensiplerinden hiç taviz verilmez. Çünkü ABD bir demokrasi ülkesidir.
Trump’ın zaman zaman Merkez Bankası’na da müdahale etmek istediği iddia ediliyor. Ama FED bildiğini okumaktan vazgeçmiyor. Mayıs ayındaki faiz artırım, meydana gelen krizden dolayı ertelendi. Ama en geç Haziran ayı içinde faiz artırımı yapılır.
Ancak bu günlerde “döviz kurulu yükseldi” diye sızlanıyoruz. Ancak Haziran ayında yapılacak faiz artırımı, dolar kurunu daha da yükseltecek. Çünkü ABD Merkez Bankası’nın amacı, dünyadaki dolar havuzlarını boşaltarak Amerika’ya taşımaktır. Bütün bu gelişmeler önümüzdeki süreçte Türkiye’yi olumsuz şekilde etkileyecek ve Türkiye’de dolar kurunu yükseltecek ve Türk lirasının değer kaybetmesine neden olacaktır.
Dolar ve diğer değerli yabancı paralarının değer kazanması, yatırımları durdurur. Çünkü yatırımcılar paralarını dolara yatırırlar.
Bütün bu gelişmeler, özellikle dolar kurunun yükselmesi, Türkiye’yi olumsuz şekilde etkiler. Çünkü faizin yüksek olduğu bir ortam, Türkiye’nin kabusu olur.
Merkez Bankası’nın rezervleri eskisi gibi güçlü değil. Heran kullanılabilecek para, 30 milyar doları geçmediği belirtiliyor.
Trump’ın yarattığı Comey skandalı ise Amerika’daki zenginlere son iki-üç günde 35 milyar dolar kaybettirdi. ABD Başkanı Donald Trump ve ekibinin Rus devletiyle ilişkilerinin Federal Soruşturma Bürosu merceği altına girmesiyle ABD Borsaları ve dolar, son 7 ayın en düşük düzeyini gördü. ABD’de milyarderler endeksindeki 500 sermayedarın toplam serveti yukarıda işaret ettiğim gibi 16 Mayıs’ta 35 milyar dolar azaldı.