İktisat ve sosyoloji öncülerinden, tarihçi, düşünür ve devlet adamı İbn-i Haldun (1322 – 1406) bugün üzerine basa basa ezberlediğimiz bir söz bırakır dünyaya, asırlar önce: “Coğrafya kaderdir.”
Jeotermal’i, tarım’ı , antik kentleri, deprem bölgesi ile AYDIN bizim değiştiremeyeceğiz Coğrafi kaderimizdir. Aydın zengin toprakları hemen 30 cm altında pamuk ve sebze , 1 mt derinlikte incir ve zeytin ağaçları , 2-3 metre altında zengin tarihi eserler 2-3 bin metre derinlikte Jeotermal zenginliği ile aslında iyi ki COĞRAFİ KADRRİMİZ ve ZENGİNLİĞİMİZDİR.!
Aydın İl genelinde 94 adet Arkeolojik SİT alanı,6 adet kentsel SİT alanı, 9 adet DOĞAL SİT ALANI ,1 adet tarihi SİT alanı,tek yapı ölçeğinde 776 adet tescilli Kültür Varlığı mevcuttur. Bunca zenginliğin içinde maalesef çok fazla olanın değeri bilinmiyor. Kıt olanın değerine ise paha biçilmiyor.
Örneğin çöl de yola çıktığınız günlerdeki su dolu tankeri hiç bitmeyecekmiş gibi , bırakın su içmeyi, banyo da alır, hoyratça kullanırsınız. Ama mataradaki veya tankerdeki son damla’nın değeri, altınlarla ölçülemez. Aydın antik kent zengini olarak çöldeki su dolu tanker gibi , hoyratça kullandığımız , yaşadığımız bu topraklar üzerindeki zenginliğin ve ekonomik değerinin farkında olmayan fakir insanlarız.
Aydın da mirasımız tarihi kentler, tanıtımda kullanılacak marka değerlerdir. Birbirine bağlı aynı güzergahtaki antik kentler tarih turları için mükemmel seçeneklerdir.
Aydın İlinde yer alan tarihi mirasımız yapıların korunması,kültür ve turizme kazandırılması,geleceğe aktarılması ve yakınımızdaki örnekleri Şirince, Birgi gibi bir cazibe merkezi olması için hayli geç kalınan restorasyon işlemlerine bir an önce başlanması ile ekonomik getirisi birlikte düşünülmelidir. Antik kentler, bilim adamları için akademik araştırma, çevredekiler için istihdam ve kentlerin ekonomiye kazandıracağı turizm geliri ile birlikte yörenin tanıtımı ve farkındalığı ile marka olmasını sağlayacaktir. Asırlar boyunca ve hatta binlerce yıllık tarihe ev sahipliği yapan Aydın ,bilindiği gibi coğrafi konumundan ötürü çeşitli uygarlıklara ev sahipliği yapmış ve her bir uygarlık bölgede kendi izlerini bırakmıştır. Antik çağın Tralleis, Afrodisias, Milet, Alinda, Alabanda, Didyma, Nysa, Priene, Magnesia gibi önde gelen kentlerinde Thales, Anaksimender ve Anaksimenes’i, tarihçi ve coğrafyacı Hekatais’u, şehir plancısı ve mimar Hippodamos ile İsidoros’u yetiştirmiştir.
Antik kentlerdeki binlerce kişilik tiyatrolar yerini bugün KUŞADASI KONGRE MERKEZİ ile yaz kış Kongre Turizmi sayesinde projeksiyon Turizm yoğunluğuna hizmet etmesi beklenirken, maalesef bu devasa merkez’in profesyonel işletme ve pazarlama sorunları duyumlarının gerçek olduğunu öğrendim.
Muğla ve Denizli ile İzmir hinterlandında var olan Turizm potansiyelinden daha fazla yararlanmak için aşağıda uzun ,orta ve kısa vade başlıklarında çözümleri toplayabiliriz.
UZUN VADELİ PROJELER :
- Aydın kenti içindeki tüm ören yerleri Turizm ve tanıtım faaliyetleri içinde yer almakta iken merkezde bulunan ve kente yürüme mesafesindeki TRALLEİS ANTİK KENTİ henüz Turizme açılamamıştır.Hemen altındaki Arsenal askeri depo ve sığınak ile beraber turizme açıldığında çok yoğun ziyaretçi merkezi olacağı kesindir.Bu nedenle ,antik kentin içinden geçen köylere ulaşım yolunun başka bir bölgeden sağlanarak , birinci derecede antik kent üzerinde bulunan askeri tesisin daha uygun ve modern bir yere taşınmasıyla tüm ören yerini kapsayan TRALLEİS projesi ile Aydın’ın kent merkezi ekonomisinde ivme yaratacak Turizm potansiyelini arttıracak , hazırlıklara acilen başlanmalıdır.
- Üzerindeki yaşadığı tarihi hazinenin varlığı ve ekonomik öneminden habersiz Aydınlılara daha duyarlı ve değerlerinin farkındalığını sağlamak üzere bilinçlendirme yapılarak ve özellikle öğrencilere yönelik eğitim verilmelidir.
- Büyük şehir Aydın için ekonomik kalkınmanın artık Turizmden geçtiğinin bilinmesi gerekmektedir. Kuşadası KONGRE MERKEZİ ile KONGRE TURİZMİ , İklimi ve Jeotermal kaynakları ile SAĞLIK TURİZMİ ,binlerce yıllık ören yerlerinin varlığı ile TARİH ve KÜLTÜR TURİZMİ,günümüze ulaşabilen ve taşıyıcı sistemi hala ayakta bulunan Güllübahçe Kilisesi ile Mursallı’daki Kilisesinin restoresi ile DİN TURİZMİ ,zaten yazın var olan üç (S) (deniz ,kum güneş) ile birleştiğinde yılın 12 ayı Aydın bir turizm destinasyon merkezi ve markası olacaktır.
BU NEDENLE AYDIN TURİZMİ VE TARİHİ YAPILARINI KAPSAYAN ŞURA DÜZENLENMELİ VE ALINAN KARARLAR “AYDIN ANAYASASI “ OLARAK HAYATA GEÇİRİLMELİDİR.
ORTA VADELİ PROJELER:
En eski adıyla Raif Aydoğdu sokak , daha önce Farabi sokak ve şimdilerde en son 1629 sokak için Birgi beldesinde örneği görüldüğü gibi Aydında da yıllardır dile getirilen Köprülü ve Mesudiye mahalleleri 1629 SOKAK SAĞLIKLAŞTIRMASI bir an önce projelendirilerek adım atılmalıdır.
Bu sokak üzerinde restoresi tamamlanan NASUHPAŞA KÜLLİYESİ ( ZİNCİRLİ HAN ve MEDRESESİ ) GÜMRÜK ÖNÜ HANI , hizmete açılan Aydın’ın ilk Osmanlı Türk kubbeli NASUH PAŞA HAMAMI ,Restoresi yarım kalan CEMAL BEY HAMAMI ,hemen ele alınması gereken GÜMRÜK ÖNÜ HAMAMI ile beraber, düzenlenecek SOKAK SAĞLIKLAŞTIRMASI projesi bir bütünlük kazanacaktır.
-Aydın kent merkezinde yer alan ve bazıları Cumhuriyet Öncesi yapılardan olan ve bir kısmı kamu kurumları tarafından kullanılan bazıları ise Sivil Mimari konut yapılarından tescilli Kültür varlıklarından halen yasal mirasçıların elinde bulunan ve metruk halde bulunanlardan başlamak üzere bir program dahilinde kamulaştırılarak Turizme ve tarihe Aydının değerlerine ,kültürüne kazandırılması gerekmektedir.Bürokratik iş ve işlemlerin dağınık mirasçıları tarafından yürütülmesinin mümkün olmaması nedeniyle, Valiliğimiz koordinesinde ADÜ,Mimarlar Odası ,Çevre ve Şehircilik Müdürlüğü ve meslek odalarının katkısıyla “TEK ADIMDA RESTORASYON” projesi geliştirilerek ,bürokrasi işlemlerinin tek elden ve hızlı yürütülmesi sağlanmalıdır. Bu önemli yapılardan ;
*Cumhuriyet mahallesindeki AYDIN ASKERLİK DAİRESİ BAŞKANLIĞI,
*Köprülü mahallesindeki CEMAL BEY KONAĞI,
*Cumhuriyet mahallesindeki SALCIOĞLU konağı,
*Cumhuriyet Mahallesindeki 2 dönüm arsa üzerinde yer alan eski Filibeli hacı Süleyman Mahdumu fabrika binası
*Veysipaşa Mahallesi EYÜP ŞAHİN KONAĞI ,
*Veysipaşa mahallesi eski ERKEK SANAT OKULU binası ,
*Köprülü mahallesi DERİCİOĞLU evi,
*Hasanefendi mahallesi MADRAN OTELİ ,
*Hasanefendi mahallesi ESKİ ŞEHİR KLUBÜ,
*Hasanefendi mahallesi KÖŞK KAFE,
*Hasanefendi mahallesi EMİNAĞALAR KONAĞI ,
Kent merkezinde olması ve tarihi özelliklerinin çok değerli olması ve hemen kullanma olanağının bulunması nedeniyle öncelikle ele alınmalıdır.
Güzel örneklerden ,Milli Aydın bankası , Aydın Tekstil arazisi, eğitim müzesine dönüştürülen AYDIN LİSESİ SULTANİ ESKİ DERSLİK binası ,
KISA VADELİ PROJELER:
Aydın kent merkezinde yer alan ve gerek arsa ve binasının kamuya ait olmaları gerekse röleve ve restorasyon projelerinin mevcut olması nedeniyle hemen uygulamaya geçilebilecek önceliği ve kolaylığı bulunan projelerden önemi ve kente kazandırılması gereken öncelikleri bulunan ve GEKA dan sağlanan ödenekle yapımına başlanan “TRALLEİS ANTİK KENTİ GYMNASİUM BATI KAPISI (ÜÇGÖZLER ) RESTORASYONU VE IŞIKLANDIRILMASI,”
DDY kullanımındaki Hasanefendi mahallesindeki “TOPRAK MAHSULLERİ OFİSİ DEPO / AMBAR RESTORASYONUYLA AYDIN KÜLTÜRÜNÜ VE TARİHİNİ ARAŞTIRMA MERKEZİ ”
Veysipaşa mahallesindeki sevgili Yalçın Pekgüzel tarafından satın alınan “GÜMRÜK ÖNÜ HAMAMI (ÇİFTE HAMAM) yapısının kamuya açık projelendirilerek RESTORASYONU”
Veysi paşa mahallesindeki “( CEMAL ) BEY HAMAMI KAMULAŞTIRMA VE RESTORASYONU”
Cumhuriyet mahallesi KİPA karşısındaki “CUMHURİYET ÖNCESİ YAPILARDAN TARİHİ ASKERLİK DAİRESİ BAŞKANLIĞI BİNASININ MİLLİ VE RESMİ BAYRAMLARDA VALİLİK KUTLAMA AĞIRLAMA VE KONAKLAMA TESİSİ “ olarak kullanılmak üzere restoresi,
“ Aydının tanıtımı ve Turizminde lokomotif görevi üstlenen en önemli merkez olup köylere giden mevcut yol iptal edilerek ,acilen Topyatağı varyantından ulaşım sağlanmalı ve mevcut askeri tesisin ören yerinden kaldırılarak ARSENAL yapısı ile TRALLEİS müştereken Turizme açılmalıdır. ERKEK SANAT OKULU BİNASININ TRALLEİS KAZI EVİ VE SERGİ SALONU OLARAK KULLANILMAK ÜZERE TAHSİSİ SAĞLANMALIDIR.MEVCUT Okul zaten ulaşım zorluğu nedeniyle elverişsiz bir bölgede antik kentin üzerinde bulunduğundan askeri tesis gibi şehir içinde hazine arazisi üzerisine yapılacak yeni bir binaya taşınmalıdır.
Aydın da Valiliğimizin önderliği ve organizasyonu ile bu konuda çalışan gönüllü AYDIN ESKİ ESERLERİ SEVENLER DERNEĞİ ile kamu sektörü ile Yerel yönetimlerin birlikteliği ile Merkez (Bakanlıklar ) ,Yerel (Özel idare ),AB ve GEKA fonları katkısıyla söz konusu projeler hayat geçirilebilecektir.
SÖZÜN ÖZÜ : KİTAPLARI YAKMAKTAN DAHA BÜYÜK BİR SUÇ VARSA O DA ONLARI OKUMAMAKTIR. YENİLENLERİN TARİHİNİ , YENENLER YAZMIŞTIR.
MEHMET ÖZÇAKIR
P.K:110 EFELER – AYDIN
GSM : 0.532.3722627
