Seçime az bir süre kala en düşük emekli maaşının 7 bin 500 liraya çıkarılmasının ve bayram ikramiyesinin de 1100 liradan 2 bin liraya çıkarılmasının ardından emeklilerin talepleri bir kez daha gündeme geldi. Türkiye Emekliler Derneği Nazilli Şube Başkanı Faruk Baştepe emeklilerin taleplerini sıraladı. Emeklilerin istekleri listesindeki bir çok maddede eşitlik talebi dikkat çekti. Baştepe emeklilerin taleplerini şöyle sıraladı: Emekli olunan tarihlere bakılmaksızın prim kazancı ve prim ödeme gün sayıları eşit olanlara eşit aylık ödenmesi için intibak yapılmalıdır. Her yıl aylıkları düşüren emekli aylığı hesaplama sistemi değiştirilmeli, çalışılan dönemler için tek bir aylık hesaplama sistemi getirilmelidir. Karma sisteme göre hesaplanan ve TÜFE’ye endeskli yüzdeli artışlar en düşük emekli aylığını asgari ücretin yarısına denk getirmiştir. Emeklilerin insan onuruna yarışır bir şekilde yaşayabilmesi için en düşük emekli aylığı asgari ücretten az olmamalıdır.
SEYYANEN ZAM TALEBİ
TÜFE’ye endeksli yüzdeli zamlar aylıkları düşük olan emeklileri mağdur eden bir sisteme dönüştüğünden 5510 Sayılı Kanun’un 55. Maddesi değiştirilmeli ve seyyanen zamlar ile birlikte refahtan pay verilmelidir. Emekli aylıklarında sosyal ödemelerinde norm ve standart birliğinin sağlanması için 506 Sayılı Kanun döneminde olduğu gibi gösterge sistemine geçilmeli ve alt sınır aylık bağlama oranı yüzde 70 olarak belirlenmelidir. Vergi iadesinin yerine getirilen ve yüzde 4-5 arasında değişen oranlarda verilmekte olan ek ödemeler günümüzde değerini yitirdiğinden KDV ve ÖTV oranları esas alınarak yüzde 10’a yükseltilmelidir.
“İKRAMİYE EN DÜŞÜK MAAŞ TUTARINDA OLMALI”
Emeklilerin ödediği katkı payı emeklilerin ödeme gücünü aşmıştır. Çalıştığı dönemde yüzde 12 sağlık primi ödeyen emekliler, sağlık hizmeti aldığında çeşitli adlar altında kesilen katkı paylarından muaf tutulmalıdır. Emeklilere ödenen bayram ikramiyeleri günün koşullarında yetersiz kalmaktadır. Sosyal yardımlar gibi bayram ikramiyeleri de bir artış sistemine endekslenmelidir. Bayram ikramiyeleri en düşük emekli aylığı tutarında olmalıdır.
“PROMOSYON ZAMMI GÜNCELLENMELİ”
TÜED’in 10 yıl süren hukuk mücadelesi sonucu kazanılmış ancak günümüzde yetersiz kalan promosyon ödemelerinin artışını öngören bir güncelleme yapılmalı ve bu ödemeler adil bir artış sistemine endekslenmelidir. Bankalarla yapılan pazarlık sürecinde emekliler de masada olmalıdır. Emeklilerin sendika hakkı anayasal bir hak ve özgürlüktür. Emeklilerin örgütlenmesinin önündeki engeller kaldırılmalı ve toplu sözleşme hakkı tanınmalıdır. EYT düzenlemesinde yaş koşulu kaldırılırken prim koşullarının değişmemesi nedeniyle emekli olacaklar arasında oluşan eşitsizlik ve geç emeklilik sorunu giderilmelidir. Ayrıca yaşa takılarak emekli olanların geriye doğru kayıpları da karşılanmalıdır. Sağlık sigortası primi ödenen stajyer ve çıraklara borçlanma hakkı tanınmalıdır.
“MESLEK AYRIMI KALDIRILSIN”
7417 Sayılı Kanun’la düzenlenen 3600 ek göstergeden 2 yıllık yükseköğretim gören eğitim, sağlık ve din hizmetlerinde çalışanlar yararlanmış, teknik hizmetler sınıfında olanlar dışarıda bırakılmıştır. Ayrım yapılmaksızın tüm meslek grupları kapsama alınmalıdır. Çalışan emeklilerden kesilen Sosyal Güvenlik Destek Primleri uygulamasının emekli aylıklarını yükseltecek şekilde yeniden düzenlenmesi sağlanmalıdır. Kredi veya kredi kartı borçları yüzünden bankaların kara listelerine düşen emeklilerin kamu bankaları öncülüğünde düşük faiz oranı ile kredi ve kredi kartı borçları yeniden yapılandırılıp ödeme kolaylığı sağlanmalıdır. Çalışırken ödenen aile yardımı emekli olduğunda kesiliyor. Oysa ki emekli sadece işinden emekliye ayrılır. Ailesinden değil. Aile yardımının emeklilik döneminde devam etmesi için mevzuat değişikliği yapılmalıdır. Evi olmayan emeklilerimize uygun ödeme koşullarıyla özel projeler yapılmalı. TOKİ projelerinde emeklilere ayrılan kontenjan yüzde 50’ye yükseltilmelidir. Ekim 2008 öncesi ve sonrası dul ve yetimlere bağlanan hak sahibi aylıklarında eşitlik sağlanmalıdır.
“GIDA VE ISINMA YARDIMI YAPILSIN”
Aylık geliri TÜİK tarafından yayınlanan asgari geçim standardının veya yasal asgari ücretin altında kalan emekliler günümüz koşullarında yetersiz beslenme ve ısınma sorunlarıyla karşı karşıya kalmıştır. Bu durumdaki emeklilere gıda ve yakacak yardımı yapılmalıdır. TÜİK’in enflasyon sepeti emeklileri temsil etmemekte ve emeklilerin harcama kalemlerine göre acilen güncellenmesi gerekmektedir. TÜFE’ye endeksli yüzdeli maaş artışları emeklileri yoksulluğa sürüklemektedir. Emekliye özel enflasyon sepeti yapılmalıdır. Emeklilerin doğalgaz, elektrik, su ve telefon faturalarından KDV ve ÖTV alınmamalıdır. Siyasi partiler ve sivil toplum kuruluşları başta olmak üzere pek çok kuruluşun kadın ve gençlik kolları gibi yaşlı ve emekli kolları da olmalıdır. Özellikle yerel yönetimlerde yaşlı ve emekli kurulları oluşturulmalıdır. Emekli sandığı kapsamından yetim aylığı alan kız çocuğuna 12 ay tutarında çeyiz yardımı yapılırken, SSK ve BAĞKUR’dan yetim aylığı alan kız çocuğunun evlenmesi durumunda 24 aylık üzerinden çeyiz yardımı ödenmektedir. Kurum ayrımı ortadan kaldırılmalıdır.
“FARKLILIKLAR GİDERİLSİN”
İşçi, memur, esnaf sigortalıları ve emeklilerine vefatları durumunda ödenen cenaze yardımlarında farklılık bulunmaktadır. Emekli sandığı tarafından ödenen cenaze yardımı SSK ve BAĞKUR kapsamında olan sigortalı ve emeklilerine de uygulanmalı ve eşitlik sağlanmalıdır. Yaşlı bakım modeli sosyal devlet anlayışı içinde yürürlüğe konulmalı ve yaşlılara yönelik anayasanın 10. Maddesiyle getirilen pozitif ayrımcılığa uyum yasaları çıkarılmalıdır. (FİLİZ ÖZDEMİR)
 

Editör: ERDAL GÜNDÜZ