Özgürlük içinde yaşama, kişilerin istedikleri şeyleri yapabilmesi midir? Elbette kişilerin başkaların haklarını umursamaması düşünülmez. Özgür insanlar, diğer kişilerin bireysel arzu ve istekleri ile kişisel haklarının olabileceğini düşünmelidir. O diğerleri de başkalarının da hakkı bulunabileceğini… Özgürlükten kasıt başkalarının haklarını ihlal edilmeyeceği sürece kişisel hak ve arzuların yerinde getirilebilmektir. Özgürlük, haklara ve diğerlerin bireysel özgürlüklerine saygıyla başlar.
Özgür uluslarda bile sık sık başkalarına karşı sorumluluklarını reddeden kişiler olur. Bu tip kişilere karşı kimi zaman başkalarının haklarına saygı duymaları için kanun gücü kullanılmalıdır. Devlet olmanın en önemli amaçlarından biri bütün vatandaşların özgürlüklerini koruyan kanunlar yapmak ve bu kanunları uygulamaktır.
Yeni yapılacak anayasa vatandaşların özgürlük ve haklarının tadına varmasını garanti etmelidir. Kamu okullarında ücretsiz eğitim görmek bir haktır. Yapmak istediğin bir işi seçmekte özgürüz. Nerede yaşamak istediğimiz, nasıl para harcadığımız, hangi inanç sistemine bağlı olduğumuz bizi ilgilendiren konulardır. Okuyacağımız ve inanacağımız şeyleri seçme hakkımız var. Bizim ve bütün Türkiye halklarının sahip oldukları en önemli özgürlüklerden birisi kanunların değiştirilmesini önermek, hükümeti eleştirme hakkıdır. Görüşlerinin bilinmesi için meclis üyelerine yazabilirsin. Ya da görüşlerini oy kullanırken yansıtabilirsin. Dünya’da pek çok kimse söz konusu özgürlüklerin bir kısmına sahiptir. Ya da özgürlüklerden tamamen yoksundur. Haberleri okuyorsanız, ülkelerini yabancı güçlerin kontrolünden alıp kendi kontrollerine geçmesi için pek çok ulusun hikâyesini görürsünüz. Onlar hakları ve kendi hükümetlerini kurmak için savaşmaktadır. Pek çok habere göre pek çok kimsenin kendi hükümetlerine karşı özgürlük arayışına girdiklerini görebilir. Örneğin, yakın geçmişte milyonlarca Kızılderili Peru’da kendi topraklara sahip olmak istedi. Siyahîler, Güney Afrika kendi köylerinde yaşama hakkının peşine düşmüştü. Yine onlar Güney Afrika hükümetinin belirleneceği seçimlerde oy kullanma hakkı istemişti.
Yıllarca süren insanoğlunun özgürlük macerasında bir üzücü kısım vardır. Kendisi için özgürlükleri kazanan kişi, başkaları için aynı özgürlükleri inkâr etmiştir. Amerika’ya kimi kolonistler, dini guruplar istedikleri gibi ibadet etmek için geldiler. Kendisinin hakları için savaşan bu insanlar, aynı hakları başkası için olunca olumsuz oy kullanır. Onlar, ret ettikleri hakların ne olduğunu hızla unutmuş gibi görünmektedir. Özgürlükleri arzu eden kişiler hatırlamalıdırlar ki kendi özgürlüklerini korumanın tek yolu başkalarının da aynı ölçüde özgürlüklere ulaşabileceğinden emin olmaktan geçer. Ancak bu anlayışla devletimiz varlığını sürdürebilir. Özgürlükler için savaşmak devamlı bir süreçtir. İnsan hakları konusundaki çalışmalar göstermiştir ki özgür insan haklarını korumak istiyorsa onları kullanmalıdır. Bu, günümüz içinde geçerli bir doğrudur. Eğer insanlar oy kullanmazlarsa haklarını tamamen kaybetme tehlikesiyle karşı karşıya kalır. Kişiler, fikirlerini beyan etme özgürlüğünü sıkça kullanmazlarsa bu hakların keyfini varmayı yitirebilirler.