Önceki gün başladığımız “zeytin” yazı dizimize farklı konuları ele alarak sürdüreceğiz.
Ülkemizin yer aldığı coğrafya bir zeytin geniş sahasıdır.
Dünya genelindeki zeytin yetiştiriciliğinin % 90’lık bir kısmı içinde bulunduğumuz Akdeniz havzası, geriye kalan kısmı ise bazı Latin Amerika ülkelerinde yapılmaktadır.
Dünyada yaklaşık 10 milyon hektar alanda 900 milyon zeytin ağacından yaklaşık 17 milyon ton dane zeytin elde edilmektedir. Dünya zeytinyağı üretimi son beş sezon ortalamasına göre 3 milyon ton civarındadır. Önemli zeytinyağı üretici ülkeler sırasıyla, İspanya, İtalya, Yunanistan, Türkiye, Tunus ve Fas bulunmaktadır. Ancak zeytin ve zeytinyağını hakkı ile değerlendirip “para” kazanan ülkeler İspanya, İtalya, Yunanistan’dır.
Üretimde bu üç AB ülkesinin payı yıllara göre değişmekle birlikte ortalama % 65-70 seviyelerindedir. AB ülkeleri arasında ilk sırayı İspanya almakta onu İtalya ve Yunanistan izlemektedir. İspanya’nın AB üretimdeki payı % 64’ler seviyesindedir.
Ancak 2023-2024 sezonunda Akdeniz havzasında yaşanan kuraklık zeytin üretimine büyük darbe vurmuş rekolteler inanılmayacak düzeylere inmiştir.
İtalya’da Puglia bölgesinde rekolte geçen yıla göre% 50-80 daha eksiktir. İspanya’da ise zeytin rekoltesi% 60 eksiktir.
Bu durum da zeytinyağı fiyatlarını etklemekte İspanya,Enandalusia ekstra virjin zeytinyağı fiyatı9,5 Avroya kadar yükseldi.
Peki bizde bu rakamlara rağmen zeytin ortalama fiyatları niye 20-25 TL ortalamasındadır?
Aracı ve UZZK etkisi.
TÜİK verilerine göre, zeytin ağacı varlığımız 2000 li yılların başında 100 milyon adet iken son dönemlerdeki dikimlerin etkisi ile 2019 yılında yaklaşık 182 milyon âdete yükselmiştir. Son 5 yılın zeytinyağı üretim ortalaması yaklaşık 190 bin ton ve sofralık zeytin üretim ortalaması 413 bin ton ve yağlık zeytin üretimi ortalaması ise 1 milyon 330 bin ton olarak gerçekleşmiştir.
Sevgili TÜİK’inmiz yine üreticiyi karşısına alarak işletmeci,ihracatçı ve zeytinyağı sanayicisinden yana br tutumla 2024 zeytinyağı rekoltesini 2 milyon 900 bin ton gibi “müthiş” bir veri ile açıkladı.
Az kaldı yakında zeytin buğday rekoltesini TÜİK sayesinde yakalayacak.