Demokrat Parti’nin kurulmaaşamasında Adnan Menderes, Celal Bayar’dan sonra partide ikinci adamdır. Bunarağmen siyasi faaliyet anlamında İstanbul, İzmir ve Ankara illerinden dahayoğun olarak Demokrat Parti’nin Aydın ilinde siyasi faaliyette bulunduğusöylenebilir. Bunda aşağıdaki sebep veilginç tesadüfler etkili olmuştur:
-Aydın ilinin sosyal ve ekonomikyapısı
-Etem Menderes faktörü ve Adnan Menderes’inbu kişi eliyle tüm Aydın CHP teşkilatlarına hâkim olması
-Çok partili yaşama geçişsürecinde ilk belediye seçiminin Koçarlı’da yapılması, Adnan Menderes’inköyünün bağlı olduğu bu ilçedeki belediye seçiminin iktidar ve muhalefetpartileri tarafından genel seçim havası içerisine sokulması. Seçimin adetanamus meselesi gibi algılanmasıdır.
-Çok partili yaşama geçişsürecinin ilk genel seçimi olan 21 Temmuz 1946 yılı seçiminin Aydın ilindevukuatlı geçmesi, Çakırbeyli Cinayeti ve bu cinayetin muhalefet tarafındankamuoyuna CHP tarafından işlenmiş bir siyasi cinayet olarak takdim edilmesi veolayın dört yıl boyunca taze tutulması.
-Kerim Cevdet İncedayı olayı, buolay üzerinden CHP’nin Demokrat Parti tarafından elitler partisi olmaklasuçlanması.
-1948 yılı araseçimlerinin birdurağının da Aydın ili olması
-1949 yılı Ortaklar beldebelediye seçimi. Bu seçimin 1950 genel seçimlerinden önceki son seçim olması veİktidar ve muhalefet partilerinin de buradan çıkacak sonucun genel seçimsonucunu belirleyecek şekilde bu seçimi algılamaları.
-Bütün ülkeye mal olacak mülkiidare baskısı; Aydın il valisi ve Adnan Menderes arasındaki polemikler veHalkevleri tartışmaları.
-Aydın’ın Adnan Menderes’inmemleketi olması faktörü.
Adnan Menderes DP kurucuüyeleriyle 1945 yılında muhalefete geçtiğinde CHP genel merkezi Aydın ilindepartideki Adnan Menderes etkisini silmek için temizlik hareketi başlatmıştır. 8Kasım 1945 tarihinde toplanan CHP Genel İdare Kurulu görülen lüzum üzerine(hiçbirgerekçe göstermeden) Etem Menderes’i Aydın İl Başkanlığı görevinden almıştır.Etem Menderes bunun üzerine CHP üyeliğinden istifa etmiştir. Yeni Asır gazetesiEtem Menderes’in istifasından sonra evinin sevenleriyle doldurulduğunuyazmıştır. Kimi Halk Partililer, gazetenin bu haberini tekzip etmiştir. Kentteoldukça iyi bilinen bir sima olan sinemacı Hakkı(Darcan)(*), Emekli YüzbaşıSalih (Kalaycıoğlu) gibi pek çok kimsenin imza attığı bir yazı CHP GenelSekterliği’ne gönderilmiştir. Bu yazıda Etem Menderes’in istifasının Aydınhalkı tarafından doğal karşılandığı belirtilmiştir. Halk Partisi yeni Aydın İlBaşkan Vekili Neşet Akkor durum değerlendirmesi yapmak üzere CHP GenelSekreterliğince derhal Ankara’ya çağrılmıştır(1). Artık kavga kızışmıştır. CHPve DP arasında ciddi rekabet ve kavga dönemi başlamıştır. Arena ise Aydınilidir.
--
(*)Ünal Uyguç CHP Eski AydınMilletvekili Mustafa Kemal Yılmaz ve Aydın Eski Senatörü Sadettin Demirayakbelirttiğine göre; Hakkı Darcan’ın sineması Aydın Merkezde Bey Camii ileŞehitler Abidesi arasında yer almaktaydı. Hakkı Darcan, Adnan Menderes ile çokiyi arkadaştı. Adnan Menderes CHP Aydın milletvekilli olduğu dönemde, herAydın’a gelişinde Hakkı Darcan’ı ziyaret ederdi. Hakkı Darcan ve Adnan Menderesbirlikte tavla oynamayı çok severdi. Demokrat Parti kurulduktan sonra HakkıDarcan CHP üyesi olarak kalmayı sürdürdü. Ancak Adnan Menderes ilearkadaşlıkları devam etti. Adnan Menderes, özellikle tavla oynarken HakkıDarcan’ı kızdırmaktan çok hoşlanırdı. Hakkı Darcan kızınca küfürlü konuşurdu.Bu durum karşısında Adnan Menderes kızmaz, tersine bundan keyif alırdı. HattaAdnan Menderes, başbakanlığı döneminde Aydın’ı ziyaretleri sırasında HakkıDarcan’la oyun oynarken onu kızdırınca, Darcan biraz küfürlü konuşunca, oesnada Adnan Menderes’in yanında bulunan İçişleri Bakanı Namık Gedik, birbaşbakana karşı böyle konuşulması hoşuna gitmemiş, bu nedenle Darcan’ıtutuklatmaya çalışmıştır. Ancak Menderes buna biz iki arkadaş arasında oyunoynuyoruz diyerek engel olmuştur.(Görüşme Tarihi: 15.05.2007)
(1)Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi,490.01/139.560.1.