Tarım ve Orman Bakanlığı tarafından 22 Ağustos 2024 tarihinde “İşlenmeyen Tarım Arazilerinin Tarımsal Amaçlı Kiraya Verilmesine İlişkin Yönetmelik” hakkında kamuoyunda ve sosyal medyada yanlış veya doğru bilgiler yayınlanmaktadır.
Öncelikle bu yönetmeliğin Türk tarımına yararlı yönlerini ele alalım:
Bu yönetmelik işlenmeyen tarım arazilerinin tarıma ve tarımsal üretime kazandırılması açısından yararlı bir mevzuat örneğidir. 2001-2018 yılları arasında, toplam tarım alanı %8 azalışla 2001 yılında 40.97 milyon hektardan 2018 yılında 37.82 milyon hektara gerilemiştir. Bu gerileme dünyadaki 87 ülkenin yüzölçümünden daha büyüktür. Çünkü bugün 23,7 milyon hektarı işlenen tarım arazisi olup, 3 milyon hektar alan meyve bahçeleri ve zeytinliklerle kaplıdır. Bunun yanında işlenmeyen arazi miktarı 12,9 milyon hektardır.
· Ekilmeyen tarım arazilerinin kiralanarak üretime kazandırılması da üreticide üretim bilinci kazandırmanın bir yoludur.
· Gene tarımsal üretim sürecinin sürekliliği ve kesintiye uğramaması için bu yönetmelik kısmi bir katkı sağlayabilecektir.
· Madde 9/ 6’da yabancı uyruklu gerçek kişilerin kiralamaya başvuramayacak olmaları olumlu bir tedbirdir.
· Kiralanan arazide, kiracının, toprağın yapısını bozacak uygulamalardan kaçınmakla, arazi üzerindeki çok yıllık bitkiler ve varsa sabit tesisleri korumakla yükümlü olması olumludur.
Bu yönetmelikte yanlış ve eksik bölümler ise,
· Öncelikle bu yönetmelik bir “intihal” dir. Kaynağı hiçbir şekilde belirtilmemiştir. Osmanlı Kanunnamelerinden alındığı ve be kanunnamelerden esinlendiği yazılmamıştır.
· Hasat tarihi ile kiralama süresi uyuşmamakta,1 Eylül tarihinde pek çok ürünün hasat zamanı tamamlanmamış veya başlanmamış olmasına rağmen kira süresi bitmekte; tarlada kalan ürün konusunda anlaşmazlıkları olacağı ortadadır.
· Hukuki sorunu olan arazilerle ilgili olarak kiralama komisyonlarının “tedbirler” dışındaki diğer hukuki sorunlar ulaşmada zorlukları için çözümler belirtilmemiştir.
· Özellikle mono kültür tarım yapan geniş yüzölçümlü ilçelerde nadasa bırakılan ve/ veya 2 yıl üst üste işl3nmeyen arazilerin tasnifi ile ilgili olarak İlçe tarım müdürlükleri personelinin ,personel sayısı ve tespit süresi açısından yeteli olup olmadığı şüphelidir.
· Komisyonlarda 3 İlçe Tarım Ve Orman Müdürlüğü personeli ilebir muhtarın varlığı doğru tespit ve kararlar için isabetli olmamıştır.İlçenin tüm tarım envanterinin bulunduğu Ziraat Odalarından bir temsilcinin yer almaması yanlıştır.Zira komisyona girecek muhtarların –eski- köy muhtarları ile şehir ve kasabalardaki muhtarlardan hangilerinin yer alacağının ayrımının yapılmammış olması bir eksikliktir. Çünkü mahalle muhtarları genellikle tarım arazileri konusunda bihaberdirler.
İşlenmeyen tarım arazileri listesi açıklanacaktır. Bu listeler mahallinde, elektronik ortamda ve il müdürlüğü internet sitesinde ilan edilecek olup ilan süresi 5 gün olacaktır.
Yayınlanacak listeye itirazlar, ilan süresi içinde Arazi Tespit Komisyonuna yapılacaktır. 3 gün içinde karara bağlanacaktır. Bu süreler yeterli değildir.
· 2 yıl ve daha fazla sürede mücbir sebeplerle ekilemeyen veya nadasa bırakılan araziler için mücbir edenler açıklanmalıdır. Kiralama dışı bırakılmalıdır.
· Nedensiz bakılmayan dikili araziler ile boş bırakılan seralar da (örtü altı tarım) yönetmelik kapsamına alınmalıdır.
· Madde )/16 da başvuruda bulunamayacak gerçek kişiler için “TC vatandaşları” dışında kiralama yasaklaması gelirken yabancı şirketler için bu yasaklama getirilmemiştir. Öncelikle bu eksiklik giderilmelidir.