"İntikam amaçlı uyku ertelemeciliği" ya da halk arasındaki yaygın söylemiyle "uyku intikamı", iş hayatı ya da gündelik sorumlulukları nedeniyle kendilerine vakit ayıramayan insanların, uyku saatlerini ertelemesiyle gece geç saatlere dek uyanık kalmaları olarak tanımlanıyor.
Çinli bir sosyal medya fenomeni tarafından 2014'te literatüre kazandırılan uyku intikamı kavramı, kontrolden çıkması durumunda bireyleri psikolojik ve fizyolojik anlamda olumsuz yönde etkiliyor.
AA muhabirine konuya ilişkin açıklama yapan Uzman Klinik Nöropsikolg Merve Türkkol, bu durumun günün intikamının geceden alınması olarak tanımlanabileceğini, kavramın, bireylerin gün içinde elde edemedikleri kişisel zamanlarını gece geç saatlerde uyku sürelerinden feragat ederek telafi etmeye çalışmaları anlamına geldiğini söyledi.
Modern yaşamın getirdiği yoğun temponun, bireylerin gün içinde kendilerine vakit ayıramamalarına neden olduğunu belirten Türkkol, "Kişilerin yoğun iş temposu, varsa eğitimleri, aile sorumlulukları gibi sebeplerle sıkışmış hissetmeleri, aslında kendine ait bir zaman yaratma algısını ve bir kontrol kaybı hissini tetikleyebiliyor." dedi.
Çinli sosyal medya fenomeninin "Bütün gün çalışıyorum, gece yalnızca bir saat bile olsa kendime vakit ayırmak istiyorum. Çünkü bu benim kontrolüm olan tek alan." paylaşımını anımsatan Türkkol, şöyle devam etti:
"Pandemi döneminin devamıyla dünya çapında bu daha da görünür bir davranış haline geldi. İş ve özel yaşam arasındaki o dengenin bozulmasıyla bu davranış biçimini daha da görür olduk ama şunu ayırt etmek önemli. Gece geç saatte yatan herkes için bu terimi kullanmak doğru olmaz. Biz neye uyku intikamı diyoruz? Şu üç faktör bizim için önemli olabilir; uykuya geçişte kişinin toplam uyku süresini azaltan düzenli bir durum olmalı. İkinci nokta, gece geç saatlere kadar oturmanın altındaki fizyolojik ve organik problemleri dışlamamalıyız. Örneğin; sıcak havalarda kişi sıcaktan uyuyamayabilir, ağrı durumları olabilir veya bir iş, proje yetiştirme sürecinde uykuyu mecburi erteleme durumları artık bir uyku intikamı sayılmaz ama özellikle kişinin burada yatma süresini geciktirmesi, ertesi gün kendisinin bilişsel aktivitelerini etkileyeceğini, sorumluluklarını bozabileceğini bile bile bir şekilde 'Kendime inatla bir vakit ayırma çabası içindeyim.' demesi bir uyku intikamı sayılabilir. Bu, bazen bilinçli yapılan bir durum olabildiği gibi çoğu zaman bilinç dışı bir davranış olabiliyor. Uyku vaktini erteleme kavramına intikam kelimesinin de eklenmesiyle çok daha popülarite kazanan bir kavram oldu."