Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu (EPDK) verilerinden derlediği bilgilere göre, Türkiye'nin, 2023'te ham petrol ithalatı 31,4 milyon ton, petrol ürünleri üretimi 36,5 milyon ton, petrol ürünleri ihracatı ise 13,3 milyon ton oldu. Sektörde yurt içi tüketim 31,9 milyon ton, ihrakiye satışları ve transit rejime tabi teslimlerin dahil edildiği toplam teslim ise geçen yıl 34,8 milyon ton olarak kayıtlara geçti.
Yıllık petrol piyasası görünümüne göre, 2023'te petrol ürünleri üretimi önceki yıla göre yüzde 3,9 düşerken, ithalat yüzde 26,3, ihracat yüzde 5,1, tüketim yüzde 8, ihrakiye satışları ve transit rejime tabi teslimlerin dahil edildiği toplam teslim ise yüzde 7 arttı. Öte yandan, aylık bazlı ihracatta geçen yıl en fazla artış ise aralıkta kaydedildi.
İthal edilen ham petrol yurt içinde Türkiye Petrol Rafinerileri (TÜPRAŞ) ile SOCAR Türkiye'nin Star Rafinerisi'nde işleniyor. Söz konusu rafinelerin yıllık ham petrol işleme kapasitesi 42 milyon ton seviyesinde bulunuyor.
Petrol piyasası genel görümüne bakıldığında, petrol ürünleri ihracatı aralıkta yıllık bazda yüzde 66,4 artarak 1,3 milyon ton düzeyinde gerçekleşti. Bunun 515,3 bin tonunu havacılık yakıtları, 266,5 bin tonunu motorin türleri, 258,2 bin tonunu benzin türleri, 72,9 bin tonunu fuel oil türleri, 53,4 bin tonunu denizcilik yakıtları ve 145,8 bin tonunu ise diğer ürünler oluşturdu.
Petrol ürünleri ithalatı ise Aralık 2023'te önceki yılın aynı ayına göre yüzde 15,7 artarak 4,3 milyon ton olarak gerçekleşti. Bunun 2,9 milyon tonunu ham petrol, 1 milyon tonunu ise motorin türleri, kalan kısmı ise diğer petrol ürünleri oluşturdu.
Türkiye'deki rafinerilerin Aralık 2023'te toplam petrol ürünleri üretimi önceki yılın aynı ayına göre yüzde 18,2 artarak 3,2 milyon ton oldu.
Aynı dönemde motorin türleri üretimi yüzde 8,8 artarak 1,5 milyon ton, benzin türleri üretimi yüzde 53,9 artarak yaklaşık 550 bin ton, havacılık yakıtları üretimi yüzde 68,4 artarak 510 bin ton, denizcilik yakıtları üretimi ise yüzde 26,9 azalarak 42,6 bin ton olarak kayıtlara geçti.
Petrol ürünleri ihracatının yüzde 78'i Avrupa ve ABD'ye yapıldı
İhracatın ülke bazlı dağılımına bakıldığında ise ABD ile Avrupa ülkeleri Türkiye'nin petrol ürünlerinin ana destinasyonu oldu.
Söz konusu dönemde ihracatın yüzde 78'i Avrupa ülkeleri ile ABD'ye yapılırken, ülke bazında en fazla ihracat yüzde 28,1 ile Hollanda'ya gerçekleştirildi. Hollanda'yı yüzde 14,1 ile ABD, yüzde 8,6 ile Romanya, yüzde 7,7 ile İtalya, yüzde 5,1 ile İspanya, yüzde 4,8 ile Lübnan, yüzde 4,6 ile Slovenya, yüzde 3,9 ile İngiltere ve yüzde 3,8 ile Fransa takip etti.
"Türkiye'nin petrol ürünlerinde en önemli tedarikçisi Rusya"
Türkiye Enerji Stratejileri ve Politikaları Araştırma Merkezi (TESPAM) Başkanı Oğuzhan Akyener, yaptığı değerlendirmede, geçen yıl aralıkta Türkiye'nin, ham petrol ve petrol ürünlerinde en önemli tedarikçileri olarak yüzde 68 payla Rusya ve yüzde 11,7 payla Irak'ın öne çıktığını söyledi.
Akyener, Rusya'nın ham petrol ve motorin tedarikinde Türkiye'ye büyük fırsatlar sunduğunu belirterek, "Özellikle mevcut yaptırım süreçleri, Rus ürünleri tedarikinin çok daha makul fiyatlarla yapılabilmesinin önünü açmış, Türkiye akaryakıt sektörü için kar marjlarının yükselmesine katkı sağlamıştır. Türkiye'nin Rusya ile izlediği denge politikasına dayalı yapıcı ilişki modeli, petrol ve doğal gaz anlamında birçok fırsatı değerlendirebilmesine katkı sağlamıştır." diye konuştu.
Petrol ürünleri ihracatındaki artışta uluslararası ortamın sağladığı fırsatların etkili olduğuna işaret eden Akyener, "Mevcut tablo bizim Türkiye'de akıcı, şeffaf, küresel risklerden en az etkilenerek, fırsatları değerlendirebilen, sürdürülebilir bir piyasa sistemimiz olduğunu göstermektedir." ifadesini kullandı.