Sizde kafein tüketiyorsanız ve endişeleriniz varsa, bu yazımda bazı soru işaretlerinize cevap bulabilirsiniz...
Kafein, aslen çay ve kahveden tanıdığımız bir kimyasal madde olsa da, aslında hayvanların merkezi sinir sisteminde bulunan bir uyarıcı maddedir. Sadece hayvanlarda değil, bazı bitkilerde de metilzantin sınıfına ait bir madde. Kafein, matein veya guaranin olarak da bilinen bir alkaloiddir. Kahvede, çayda ve az miktarda kakao içinde bulunur. Kafeinin karakteristik, yoğun bir acı tadı vardır. Kola gibi bazı gazlı içeceklere tat vermesi için ekleniyor. Kafeini dengesiz tüketmenin vücudumuza verdiği zararlar oldukça fazla. Fakat düzenli ve belirli miktarlarda kafein tüketmenin faydası olduğu da bir gerçek.
FAYDALARI
• Yorgunluk hissini önemli ölçüde azaltarak uzun süre odaklanmayı sağlar.
• Düzenli tüketiminde alzheimer riskizi azaltır.
• Daha kolay ezberlemenizi ve okuduğunuzu anlamanıza yardımcı olur.
• Kas ağrılarını azaltır ve antrenmanda devamlılığı sağlar. Patlayıcı kuvvet gerektiren ağırlık idmanlarında veya bisiklet gibi uzun maratonlarda yorgunluk hissini azaltıp performansı artırır.
• Metabolizma hızını artırıcı etkisiyle daha hızlı yağ yakmanızı sağlar. Kafein, en etkili ve işe yarar doğal yağ yakıcıdır.
• Vücuttan su atıcı etkiye sahiptir. Bu da tartıda daha hafif çıkmanızı sağlar.
• Beyindeki bazı damarları olumlu yönde daraltarak migren gibi hastalıkların tedavisine yardımcı olur ve baş ağrısını giderir.
• Akciğer yollarını açarak bronşit gibi solunumu etkileyen hastalıkları önler.
• Kişinin felç geçirme riskini 1/4 oranında düşürür.
• Deri hastalıklarını iyileştirici etkisi vardır. Kafeinin cilt kanseri tedavisinde olumlu etkileri bulunur.
ZARARLARI
Daha önce de belirttiğim gibi, kafeinin zararları belirli bir dozun üzerinde tüketildiğinde ortaya çıkar. Bugüne kadar tespit edilmiş zararlardan bazıları şöyledir:
• Psikolojik hastalıkları tetikleyip; sinirlilik, depresyon, uykusuzluk gibi sorunları doğurabilir.
• İdrar miktarını ve sıklığını arttırır, vücuttan gerekenden fazla mineral ve vitamin atılmasına sebep olabilir.
• Migreni tetikleyebilir.
• Günde 300 miligram kafein başına vücuttan 15 miligram fazladan kalsiyum atılmaktadır.
• Kalp problemleri olanlarda kalp ritmini bozar ve yüksek tansiyon hastalarında tansiyon artışını tetikler.
• Yemek sırasında ya da sonrasında alınması çinko ve demir emilimini azaltır.
• Mide asit salgısını arttırarak gastrite sebep olur.
• Aşırı dozda alınması ölümcüldür. Örneğin farelerde ölümcül kafein dozu kilogram başına 192 miligramdır. İnsanlarda ise bir oturuşta 200 kafeinli soda veya 125 bardak çay veya 75 fincan kahve içilirse çok büyük ihtimalle solunum yetmezliği veya kardiyovasküler şoktan ötürü ölüneceği not edilmiştir.
• Kafeinin düzenli ve uzun süreler alınması, beynin hipokampüs bölgesini etkileyerek öğrenmeyi zorlaştırmaktadır.
• Kafein, köpekler ve kuşlar için özellikle ölümcüldür. Metabolizmaları, kafeini sindirmeye uygun değildir. Bu sebeple evcil hayvanlarınızın kafein içeren yiyecek ve içeceklerden kaçınmasına özen gösteriniz.
• Her ne kadar kesin bir bulguya varılamasa da, hamile kadınlar arasında günde 200 miligram veya üzeri kafein tüketimi olanlarda düşük yapma oranı ciddi miktarda arttığı gözlenmiştir. Bir diğer araştırma, bunun doğru olmadığını ortaya çıkarmış olsa da, İngilitere Yiyecek Standartları Ajansı hamilelerin günde 200 miligramdan fazla kahve tüketmemesini önermektedir.
• Belli bir miktardan fazla kafein tüketenlerin göz-içi basınçları artmaktadır. Bu da bazı hastalıkların tetiklenmesine sebep olmaktadır.
ÇAY VE KAHVEDEKİ KAFEİN ORANLARI
100 mililitrelik bir bardak çayda 11 miligram, 100 mililitrelik bir bardak kahvede ise 41 miligram kafein bulunmaktadır. Yani ortalama 1 fincan kahve, kafein açısından yaklaşık 4 bardak çaya denk gelmektedir.
KAFEİN TÜKETİM SEVİYESİ
Elbette herkese genel geçer olarak uyan bir kafein miktarı belirlemek mümkün değil. Ancak ortalama ve sağlıklı bir bireyde kafeinin etkisi, kabaca 250 miligram ve üzeri dozlarda başlamaktadır ve günde 400 miligrama kadar tüketiminde herhangi bir sakınca bilinmemektedir. Kafeinin, aşırıya kaçmayacak miktarda alınmasının çok sayıda faydası vardır. Kafein miktarının "normal"i kişiden kişiye değişiklik gösterir; ancak ortalama olarak günde 2-3 fincandan fazla kahve veya 5-6 fincandan fazla çay içmemenizi tavsiye ederiz. Bu noktadan sonra fazla kafein vücudunuza zarar vermeye başlayabilir.
Ayrıca kafein, sanılanın aksine, içildiği anda etki etmez; vücuda girdikten yaklaşık 30-60 dakika sonra etkisini gösterir.
Kafeinin insan vücudundaki yarı ömrü 5 saat kadardır; yani her 5 saatte bir vücudunuzdaki kafein oranı %50 oranında azalır. Örneğin saat 8'de 100 miligram kafein içtiyseniz, saat 13'te bu 50 miligrama, saat 18'de 25 miligrama düşecektir.
Sağlığımıza dikkat ederek olması gereken oranda kafein tüketelim, sağlığımızı koruyalım.