Takvimler 26 Şubat 1992’yi gösteriyordu. Daha sonradan “HocalıKatliamı” olarak anılacak ve dünya tarihine bir leke olarak kalacak olanolaylar o gün yaşandı. Azerbaycan’ın dağlık Karabağ bölgesindeki HocalıKasabası’nda 26 yıl önce tam bir vahşet yaşandı.
Dağlık Karabağ bölgesindeki Hocalı Kasabası’nda çoluk-çocukyaşlı-kadın gözetmeksizin binlerce Türkü topyekün imhaya girişmesi ve 513vatandaşımızın hayatını kaybetmesi soğuk savaş sonrası yaşanmış ilk soykırımolarak tarih sayfalarında yerini almıştır. Asgari düzeyde bilgi sahibiliberalinden milliyetçisine, solcusundan sağına dünyadaki her bir vicdansahibi, 26 yıl önce yaşanan olaya soykırım demekten çekinmemektedir.
Yaklaşık Türkiye’yi 40 yılı aşkın soykırımcı diye suçlayan Ermenilerinnasıl bir soykırımcı olduğu bu olayda açıkça görülmüştür. 1915 olaylarında daErmeniler, Türk köylerini basarak yüzlerce, binlerce vatandaşımızı camilere vedepolara hapsederek yakmışlardır. Ama hiç utanması olmayan Batı dünyasıTürkiye’yi soykırımcı bir millet olarak dünyaya yayma çabası içine girmiştir.26 yıl önce yaşanan Hocalı katliamına rağmen batı dünyasının olaya hiç tepkivermemesi ve katliamı kınamaması, insanı derin derin düşündürüyor.
1988’de başlayan Azerbaycan ve Ermeni halkı arasındaki Karabağsavaşı devam ediyordu. Azerbaycan Cumhuriyetinin Dağlık Karabağ bölgesinin enönemli tepelerinden birisindeki Hocalı Kasabası Ermeni güçleri için önemli birstratejik sebep teşkil ediyordu. Kasaba aynı zamanda Hankendi ile Ağdam’ıbağlayan yolun üzerinde bulunuyordu. Bölgenin tek hava alanı için üskonumundaydı.
30 Ekim 1991’den itibaren karayoluyla ulaşım kapanmış ve tek ulaşımvasıtası olarak hava ulaşımı kalmıştı. Bunu da ateş altında kalan helikopterlersağlıyordu.
20 Kasım 1991’de Hocavend semalarında Mİ-8 helikopterin Ermenikuvvetler tarafından vurulması ve sonucunda birkaç Azerbaycan devlet görevlisi,Rus ve Kazak gözlemcilerle birlikte 20 kişinin ölümünden sonra, Karabağ’a havaulaşımı kesildi.
Katliamdan önce 1991-1992 kış aylarında Hocalı sürekli bombalandı.Bombardıman sırasında askeri ve sivil hedefler arasında hiç ayrım yapılmadı.Böylece kasaba birkaç ay elektrik ve gazdan yoksul kaldı.
Aralık 1991’de Hankendi çevresinde yerleşen ve Azerbaycanlarınyaşadığı Kerki cihan kasabasının alınmasından sonra, Hocalı kasabası tamamenErmeni ablukası altına alındı.
Kasabayı Alef Hacıyer komutasında, 160 hafif silahlı kişiden oluşanpolis gücü (oman) birlikleri savunuyordu. Buna ilave olarak 200 kişilik savunmakuvveti mevcuttu. Ancak bunların elinde de av tüfekleri gibi basit silahlarvardı. 1992 yılının 25 Şubat’ı 26 Şubat’a bağlayan gece Ermeni güçleri, Hocalıtamamen Ermeni ablukası altına alındı. Hocalı kasabasının giriş ve çıkışınıkapayıp katliama başladılar. 83’ü çocuk, 106’sı kadın ve 70’den fazlası yaşlıdahil olmak üzere toplam 613 Azerbaycan’lı vahşice öldürüldü. 487 kişi de ağıryaralandı. Sekiz aile yok oldu. 487 kişi sakat kaldı ve bin 275 kişi esiralındı. Esir alınanlardan 68’i kadın ve 28’i çocuk, 150 kişinin hala yaşayıpyaşamadığı belli değil.
Yapılan incelemelerde cesetlerin bir çoğunun yakıldığı gözlerininoyulduğu, başları kesildiği derilerinin yüzüldüğü görüldü. Hamile kadınlar veçocukların da bu işkencelere maruz kaldığı tespit edildi. 836 kilometre karelikalana sahip Hocalı Kasabasının 2600 aileden oluşan nüfusu 11 bin 356 kişiydi.Ancak katliamın yaşandıktan sonra Hocalı’da 2 bin nüfus kaldı. Hocalı’dankaçanlar belli. Geride kalan insanlar, yani Ermeniler tarafından elegeçirildikten sonra vahşice katledilenlerin sayısı belli değil. Faili meçhullerarasında kaldı.
Hocalı’daki katliamı önce Ermenistan’a bağlı milis güçlerininyaptığı öne sürüldü. Ancak Azerbaycan istihbaratını gerçekleştiren Millitehlikesizlik teşkilatı Hocalı’ya 25-26 Şubat gecesi yapılan baskınaErmenistan’ın 366 alayının destek verdiğini belirledi. Acil toplanan AzerbaycanParlamentosu, Ermeni güçler tarafından 613 Azerbaycanlı’nın vahşiceöldürülmesini kınadı ve olayın soykırım olduğunu ilan etti. İnsan haklarıizleme örgütü Hocalı katliamını Dağlık Karabağ savaşı içerisinde yapılan enbüyük katliam olarak niteledi.
İnsan Hakları izleme örgütü icra direktörü de sivil ölümlerdenKarabağ Ermeni güçlerinin doğrudan sorumluğu olduğunu belirtti. Ermenileriniddia ettiği gibi Azerbaycan güçlerinin siviller kaçışını engellediğine vesivillere ateş açtığına dair argümanı destekleyen herhangi bir delinin bulunmadığını iddia etti. Pekçok ülkeKarabağ’da Ermenilerin yaptığı katliamı soykırım olarak kabul etti. Bu ülkelersırasıyla Azerbaycan, Türkiye, Pakistan, Bosna Hersek, Çek Cumhuriyeti, Meksikave Peru.
İslam işbirliği teşkilatı parlamentolar birliği de Karabağ katliamını soykırım olarakkabul etti. Böylece teşkilata üye 4 kıtadaki 51 üye (şimdi üye sayısı 57)Ermenilerin yaptığı soykırımı kabul etmiş oldu.
Hocalı soykırımı için Azerbaycan ve Türkiye başta olmak üzere pekçokülkede anıtlar yapıldı. Anıtların ilki Hollanda’nın Başkenti Lahey kentindedikildi. 2008 yılında Macaristan’ın başkenti Budapeşte’de Hocalı katliamıanısına anıt inşa edildi. Türkiye’de ilk hocalı katliamı anısına anıt, BaşkentAnkara’nın Keçiören Belediyesi tarafından 2005 yılında dikildi. 2009 yılındaAnkara’nın Beypazarı ilçe merkezinde Hocalı katliamı anısına anıt inşa edildi.2012 yılının 4 Şubat’ında Bosna-Hersek’in başkenti Saraybosna’da Hocalıkatliamı anısına anıtın açılışı yapıldı.
19 Şubat 2018’de Sakarya’nın Erenler ilçesinde hocalı anıtınınaçılışı törenle gerçekleşti. 19 Şubat 2018 günü Aydın’ın Nazilli ilçesinde,heykeltraş Aydın Korkmaz tarafından yapılan Hocalı katliamı anıtı ve Karabağparkı törenle hizmete açıldı. Tarihin karanlık sayfalarını baktığımızda 1905’deErmeni teröristlerin Azerbaycan’ın Karabağ bölgesinde Türklere karşıbaşlattıkları terör eylemlerinin soykırım şeklini almış en kanlı örneklerini1908-1915 yılları arasında Anadolu topraklarında 31 Mart – 4 Nisan 1918tarihleri arasında Bakü’de ve 26 Şubat 1992’de Hocalı’da görmekteyiz. 100yıllık terör zincirinin halkalarını Azerbaycan türklerinin 1948-1953 yıllarındave 1988’de Türk toprakları olan bugünkü Ermenistan’dan sürülmeleri ile AsalaErmeni terör örgütünün 1970-1980’li yıllarda Türk diplomatları şehit ettiğiolaylar yaşanmıştır.
Ne acıdır ki yıllar yılı sinsice hazırlanmış ve Dağlık Karabağbölgesinde yaşayan Türkler hiçbir zaman aklına getirmedikleri Ermenilerin kanlıbir vahşetine maruz kalmışlardır. Bölgedeki masum insanlar, savunmasızçocukları, yaşlılar ve kadınlar imha girişiminin doğrudan kurbanları olmuştur.İki kardeş ülkeye yöneltilen uyduruk soykırım yalanları ile Türkiye veAzerbaycan’ı karalamaya yeltenen Ermeni çeteleri gerçek kimliklerini 1915’deAnadolu’da 1992 yılında da Karabağ’a bağlı Hocalı’da göstermişlerdir. Bucinayetleri işleyenler birgün elbette dünya kamuoyunun önünde hesapvereceklerdir.