İhraç edilen bir ürünün fiyatını belirleyen unsurlardan birisi dünya piyasalarındaki arz-talep dengesidir.
Sofralık zeytinde söz sahibi olan Türkiye’de oluşan üretici fiyatlarının ve sofralık zeytinden elde edilen toplam kârın ne derece adaletli dağıldığını görmek için zeytin üreticisi ülkelerin son yıllardaki üretim rakamlarını ele alalım.
2022/20323 üretim sezonunda dünyada üç milyon ton sofralık zeytin üretimi gerçekleştiği tahmin edilmektedir. Aynı sezonda dünya sofralık zeytin üretiminin ülkelere göre payına bakıldığında Türkiye 605 bin ton sofralık zeytin üretimi ile (%20,1 pay ile) birinci olmuştur. Aynı dönemde sırasıyla Mısır %19,9, İspanya %13,7, Yunanistan %10,8, Cezayir %8,5 ve Fas %4,2 pay alarak ilk sıralarda yer almışlardır.
Dünya sofralık zeytin üretimi (bin ton)
2017/18 2018/19 2019/2020 2020/21 2021/22 2022/23
Türkiye 450 423 414 360 450 605
Mısır 750 600 650 650 600 600
İspanya 562 591 458 546 660 414
Yunanistan 261 199 222 230 175 325
Cezayir 304 300 327 273 307 257
Fas 130 130 135 130 130 128
Peru 190 124 115 91 149 125
Suriye 100 163 105 105 105 115
Arjantin 106 80 80 78 75 80
İtalya 60 40 60 83 63 63
İran 60 77 63 62 60 62
Diğer 311 223 332 231 327 241
Dünya 3.284 2.950 2.961 2.839 3.101 3.015
Ancak yukarıda verilen rakamlar ülkemiz üretimi ile ilgili olan bölüm gerçeği yansıtmamakta olup UZZK (Ulusal Zeytin Ve Zeytinyağı Konseyi) rekolte rakamlarıdır.
Türkiye uzun yıllardır sofralık zeytin üretimi açısından Dünyada 2. sıra yer almıştır. Ancak son yıllarda Mısır’ın bu üretim alanında yaptığı büyük hamle ile 3. Sıraya gerilemiştir.
Sofralık zeytin ihracatının yaklaşık %99’u salamura/konserve şeklinde, geriye kalanı ise sofralık zeytin taze/soğutulmuş ya da geçici konserve şeklinde yapılmaktadır. Uzun dönemde yıllara göre sofralık zeytin ihracatı incelendiğinde ihracatın artış eğiliminde olduğunu söyleyebiliriz. Türkiye’nin sofralık zeytin ihracatı 2022/23 pazarlama yılında 157 bin tondan 166 bin tona yükselmiştir. 2022/23 yılında Türkiye’nin en fazla sofralık zeytin ihracatı yaptığı ülkelere bakıldığında Irak %24,1, Romanya %21,4, Almanya %12,9, Bulgaristan %8,5 ve A.B.D. %5,2 pay almıştır.