ADNAN MENDERES'İN MUHALEFET YILLARINDA AYDIN İLİNİN SOSYAL VE EKONOMİK YAPISI (1945-1950)

Abone Ol

1-Aydın İlinin Konumu

Aydın ili yaklaşık olarak 37 derece 48. dakika ve 37 derece 52 dakika kuzey enlemleri; 27 derece 46 dakika ve 27 derece 54 dakika doğu boylarımın kesiştiği yerde,

Ege Bölgesi’nin Batı Anadolu Bölümü’nde, Büyük Menderes Havzası’nın orta kesiminde yer almaktadır. Aydın söz konusu konumundan dolayı tarihte pek çok uygarlığa beşiklik etmiş bir ildir.


II. Dünya Savaşı sırasında Türkiye’de sosyal ve ekonomik şartlar ciddi biçimde ağırlaşmıştır. Kitleleri rahatsız eden ve mevcut iktidardan uzaklaştıran bu durum, II. Dünya Savaşı’nın bitmesiyle iyileşmeye yüz tutmuş ve bütün parametrelerde hızlı bir iyileşme görülmüştür. Ancak II. Dünya Savaşı yıllarında yaşanan sıkıntıların derinliği, bu savaştan hemen sonra çok partili yaşama geçilmiş olması halkın yeni kurulan partilere ümit bağlamasına neden olmuştur. 1950 seçimlerinde ülkemizde iktidar değişikliği yaşanmıştır. O dönemin Aydınlı yazarlarından Samim Kocagöz, şu tespitte bulunmuştur: “CHP, güzel işler yapmaya başlamıştır. Ancak bu saatten sonra asla oy alamayacaktır.”


II. Dünya Savaşı Türkiye nüfus artışını durma noktasına getirmiştir. Bu durum Aydın ili içinde geçerlidir. Aydın Merkez İlçe’nin 1940 yılında nüfusu 17.732’dir. 1945 geldiğimizde nüfusu, 772 artarak 18.504 olmuştur. Bu, %08,5’lik bir atış oranıdır. İl genel nüfusu 1940 yılında 281.784 iken 1945’e geldiğimizde 294.407’ye çıkmıştır. Nüfus artış oranı ise %0.87’dir. II. Dünya Savaşı’nın bitmesiyle yaşanan sıkıntılar yavaş bir şekilde ortadan kalkmıştır. Her alanda yaşanan nispi iyileşme Aydın ilinin nüfusunu olumlu etkilemiştir. Aydın ilinde ölümler azalmış, doğum, evlenme gibi olaylar artmıştır. Yine başka illerden Aydın’a yapılan nüfus nakillerinin yüksekliği Aydın ilinin göç aldığının ispatıdır.


1945 yılından itibaren Aydın ilinde artış gösteren evlilik oranları sürekli artış göstererek 1947 senesinde daha önceki yıllara göre rekor seviyeye ulaşmıştır. Bunda ekonomik sorunların çözülmeye başlanması ve II. Dünya Savaşı nedeniyle askere alınan gençlerin terhis olarak memleketlerine dönmesi etkili olmuştur.


1948 yılının daha ilk altı ayında Aydın Nüfus Müdürlüğü’ne yapılan yeni kayıt sayısı, doğum gibi parametrelerde bir önceki yılın toplamına yaklaşılmıştır. Bu iyiye gidiş sürekli bir şekilde devam etmiştir.

II. Dünya Savaşı öncesi Aydın nüfusunun çoğu vasıfsızdır. Bu nedenle kent ekonomisine olumlu katkı sağlamak için 1946’lı yıllarda Denizli yöresinden dokumacılık konusunda ustalaşmış 80 kadar aile getirilip Aydın’a yerleştirilmiştir. Yine günümüzde bu ailelerin devamı olan pek çok aile kentin sosyal ve ekonomik yapısında etkili olmaktadır.


Aydın ilinde II. Dünya Savaşı sonrası dönemde nüfus artış oranı yüksek çıkmıştır. Aydın merkez ilçede 1945 yılına geldiğimizde 18.504 kişi yaşamaktadır. 1950’ye gelindiğinde bu nüfus 1.657 kişi aratarak 20.161 kişi olmuştur. Bu %17,1’lik artış oranıdır. Aydın ilinin 1945 yılı genel nüfusu ise 294.407 kişi iken 1950 yılında 335.663’e çıkmıştır. Nüfus artış oranı ise %26,2’dir. II. Dünya Savaşı sonrası’nda Türkiye nüfusu da artış göstermiştir. Aydın’daki nüfus artışı ise Türkiye ortalamasının biraz üzerinde gerçekleşmiştir.


1945 yılından sonra hızla artış eğilimine giren Aydın nüfusu, ildeki seçmen sayısının artışını sağlamıştır. Dolayısıyla seçimlerde oy kullanılan sandık sayıları da artmıştır. İncelediğimiz dönemde 4 yılda bir yapılan genel seçimlere katılan seçmen sayısını karşılaştıracak olursak: